تاریخچه:
شبکه ملی اطلاعات ،که با نام های دیگر اینترنت ملی،اینترنت ملی ایران نیز شناخته میشود، پروژهای برای توسعه شبکه زیرساخت امن و پایدار ملی در ایران است. طبق تعریف مصوب در تبصره ۲ ماده ۴۶ قانون برنامه پنجم توسعه و مصوب شورای عالی فضای مجازی «شبکهٔ ملی اطلاعات کشور، شبکهای مبتنی بر قرارداد اینترنت آیپی به همراه سوئیچها و مسیر یاب ها و مراکز دادهای است به صورتی که درخواستهای دسترسی داخلی و اخذ اطلاعاتی که در مراکز داده داخلی نگهداری میشوند به هیچوجه از طریق خارج کشور مسیریابی نشود و امکان ایجاد شبکههای اینترانت و خصوصی و امن داخلی در آن فراهم شود.
ایدهٔ اولیهٔ این شبکه در سال ۱۳۸۴ در وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات تحت عنوان «اینترنت ملی» و «شبکهٔ ملی اینترنت» طرح شد و مراحل مطالعاتی آن در دولت نهم انجام شد. سپس در سال ۱۳۸۹ با عنوان «شبکهٔ ملی اطلاعات» در قانون برنامه پنجم توسعه گنجانده شد و طبق قانون برنامه بنا بر آن بود که این شبکه تا پایان این برنامه، سال ۱۳۹۵، کامل گردد. تا پایان دولت دهم ضمن اصلاحاتی در طراحی، مرحله آزمایشی و پایلوت آن انجام شد. در دولت یازدهم، پس از تعیین الزامات این شبکه توسط شورای عالی فضای مجازی، نسخه اولیه آن افتتاح شد که شامل مرکز تبادل ترافیک داده زیرساخت و کارساز نام دامنه ملی میشود و امکان تفکیک ترافیک داخلی و خارجی شبکه را فراهم میکند، تا رشد تولید محتوای داخلی و استفاده بیشتر از ترافیک داخلی صورت پذیرد و هزینههای ترافیک کاهش پیدا کند و سرعت افزایش پیدا کند.
اینترنت چگونه کار میکند ؟
پیش از آشنایی بیشتر با اینترنت ملی لازم است تا با اصول کارکرد اینترنت آشنا شویم. شبکهی اینترنت مانند یک شبکهی بسیار بزرگ از میلیونها کامپیوتر است که مانند گرههای یک تور والیبال با یکدیگر در ارتباط هستند. هر گره یا هر ابزار متصل به اینترنت میتواند از چندین مسیر مختلف به گرههای دیگر متصل شود و با آنها به تبادل اطلاعات بپردازد.
در چنین شبکهای امکان شنود و مشکلات امنیتی همیشه وجود دارد. زیرا پیش از آنکه هر داده از مبدا به مقصد برسد، ممکن است توسط دهها گره دیگر، قابل رویت باشد.
سیستمهای مسیریابی از گرهای به گره دیگر، با الگوریتمهای مختلفی بهینهسازی میشوند تا کوتاهترین مسیر همیشه مورد استفاده قرار گیرد. ولی این احتمال وجود دارد که اطلاعات به دلایل مختلف از مسیرهای دورتر نیز جابجا شوند.
اینترنت ملی
با توجه به آنچه در مورد شبکه اینترنت گفته شد، ارتباطات برقرار شده درون یک کشور، ممکن است به دلایل مختلف از مسیرهایی که خارج از کشور نیز واقع شدهاند عبور کنند. عبور اطلاعات علاوه بر ایجاد هزینه و کاهش سرعت، ممکن است مشکلات امنیتی به همراه داشته باشد.
اینترنت ملی در حقیقت مانند یک پیوست به شبکهی اینترنت جهانی اضافه میشود. در شبکه ملی اطلاعات یا اینترنت ملی، سیستمهای مسیریابی و سیستمهای تبدیل نام دامنه به IP فیلتر میشود و ارتباطاتی که در حوزهی مرزی کشور باشند، از مسیر جایگزین داخلی و بدون هرگونه گردش خارج از مرزهای کشور، حرکت میکنند.
ویژگی دیگر این شبکه، عدم امکان دسترسی به اطلاعات صرفا داخلی توسط اعضای خارجی اینترنت است. به عبارت دیگر اطلاعاتی که در شبکه ملی اطلاعات قرار بگیرند، نمیتوانند توسط کاربران خارجی اینترنت مشاهده شوند.
مزایای اینترنت ملی
استفاده از اینترنت ملی در برخی کشورها غیر از ایران نیز مرسوم است. کاربرد این شکل از ارتباطات اغلب برای موارد مهم و امنیتی و همچنین برای مقاصدی که تمام مخاطبان آن در داخل کشور قرار دارند قابل توجیه است.
برخی از مزایای وجود اینترنت ملی در کنار اینترنت جهانی عبارتند از:
- کاهش هزینههای اینترنت جهانی به ویژه در مصارفی مانند مشاهده فیلم و سریال و تلویزیونهای اینترنتی
- امکان اتصال ایمنتر واحدهای یک سازمان یا یک شرکت با سرعت بالا و هزینه کم در نقاط مختلف کشور
- امکان تخصیص پهنای باند بالا و نامحدود به کاربران با هزینههای اندک
- کنترل بیشتر امنیتی برای مواردی مثل تراکنشهای بانکی یا کاربردهای دولتی و سازمانی
- خطر کمتر حملات مخرب از سطح جهان روی سرویسهای دولتی و امنیتی
- پایداری ارتباطات مهم داخلی در شرایط اضطراری و قطع ارتباط با اینترنت جهانی
- تفاوت قیمت اینترنت ملی و اینترنت جهانی
با توجه به اینکه ارتباطات در شبکه ملی اطلاعات از مسیر جهانی عبور نمیکند، هزینههای آن نیز کمتر است. در حال حاضر تعدادی از سایتهای میزبانی فیلم و سریال و پخش زنده تلویزیون با اپراتورهای اینترنت قراردادهایی منعقد کردهاند و استفاده از این گونه سایتها با اینترنت مجانی قابل انجام است. همچنین تعدادی از سایتهای پربازدید داخلی که روی این شبکه واقع شدهاند، با هزینهی نیمبها قابل استفاده هستند.
امید است که هزینههای استفاده از تمامی سایتهای واقع شده روی این شبکه، باز هم کاهش پیدا کند و موانع و مشکلات موجود نیز برطرف شود تا ارتباطات صرفا داخلی که نیازی به اینترنت جهانی ندارند، با سرعت نامحدود و کیفیت بالا و قیمت ارزانتر برای همه قابل استفاده باشد.
نقش ارتباطات در دنیای مدرن
سرعت نقل و انتقال اطلاعات در اینترنت به حدی بالا رفته است که در عرض چند دقیقه، مهمترین رویدادها و اطلاعات در سرتاسر جهان پخش میشوند. همچنین اتصال پایدار و مطمئن برای سازمانها و شرکتها ابزاری است که میتواند هزینههای فعالیت و سوددهی را تحت تاثیر قرار دهد.
با افزایش کیفیت و سرعت ارتباطات، امکان انجام کسب و کارهای جدید و امکان بهبود فرآیندهای موجود در کسب و کارهای سنتی و همچنین تغییر فرآیندهای سنتی دولتها به سیستمهای دولت الکترونیک، امکان توسعه و پیشرفت در بعد فنی فراهم خواهد شد.
کدام کشور ها اینترنت ملی دارند؟
این پرسشی است که ذهن بسیاری از کاربران ایرانی را به خود مشغول کرده است. زمانی که حرف از شبکه ملی اطلاعات میشود بسیاری از نگاهها به سمت چین و نحوه تعامل این کشور با اینترنت باز میگردد و گفته میشود شبکه ملی اطلاعات حتما از سیاستها و اقدامات چینیها الگو گرفته شده است.
بله چینیها سیاستهای بسیار گسترده و خاصی در مواجهه با دنیای مجازی دارند و برای خود نیز سبک خاصی در مدیریت اینترنت دارند، الگوی شبکه ملی اطلاعات ایران نیز البته هیچ شباهتی با آنچه در چین میگذرد ندارد.
اما در سایر کشورها چه میگذرد. آنچه ما در کشورمان با نام شبکه ملی اطلاعات میشناسیم در دنیا عناوین دیگری همچون شبکه ملی پهنباند (NBN) یا شبکه دولت الکترونیکی شناخته میشود که گذشته از تفاوت اسمی در عمل ساختار و عملکرد یکسانی با آنچه در ایران در حال وقوع است دارد.
در سال ۱۹۹۳ دولت کانادا طرحی را برای افزایش توسعه باند پهن و میزان اتصال شهروندان پایهریزی کرد. کرهجنوبی در اواخر دهه ۹۰ طراحی شبکه پهن باند را با سرعت ۲ مگابایت بر ثانیه برای هر فرد آغاز کرد. دولت سوئد در سال ۱۹۹۹ سیاست توسعه شبکه های فیبر (باندپهن) را اجرایی کرد. دولت آلمان نیز در سال ۱۹۹۹ طرح « D21باند پهن» را برای حمایت و گسترش جامعه اطلاعاتی، به اجرا درآورد. دولت فرانسه نیز در سال ۲۰۰۱ راهبرد ملی با عنوان «پهنباند برای همه» را توسعه داد که تمرکز آن بر گسترش باند پهن در نواحی روستایی بود. انگلیس، هلند، استرالیا، هند، قطر و این اواخر عربستان سعودی نیز شبکههایی مشابه دارند.
بد نیست بدانید امروزه کم نیستند سایتهایی در کشور آمریکا که دسترسی به آن سایتها برای افراد خارج از این کشور غیر ممکن بوده و تنها بر بستر شبکه داخلی و برای آمریکاییهای داخل کشور در دسترس است. بخش قابل توجهی از اقدامات دولتها در این خصوص مصون نگاه داشتن فضای مجازی و خدمات داخلی از حملات خارجی از یکسو و پایدار نگاه داشتن کل شبکه از سوی دیگر است.
با راه اندازی اینترنت ملی اینترنت قطع می شود؟
همه اینها که گفته شد یک طرف، پرسش اصلی خوانندگان این مطلب که مهمترین دغدغه ایشان نیز به شمار میرود همچنان باقی است. شاید شما هم به این نتیجه رسیده باشید که خب قبول شبکه ملی اطلاعات خوب است اما تکلیف اینترنت چه میشود، تعطیل میشود یا نه؟
اینترنت در کشور تاکنون به دلایل متعددی قطع شده است. از لنگر کشتیهایی که به طرز فوقالعادهای مستقیما روی فیبرنوری اتصال ایران افتاده و منجر به قطع آن میشد و اتفاق عجیبتر از آن، کوسههایی که علاقه خاصی به طعم فیبرنوری مسیر ایران داشته و با جویدن و خوردن آن اینترنت را قطع میکردند تا بیلهای مکانیکی پیمانکاران وزارت راه و شهرداریها که بدون توجه به حریم فیبرنوری و در هنگام عملیات عمرانی فیبرنوری را قطع میکردند، همه از جمله دلایل فنی قطع اینترنت کشور به شمار میروند.
قطعا شما هم خبر اخیر بسیاری از رسانهها به نقل از معاون وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات را شنیدید که قول قطعی داد که اینترنت ایران دیگر هرگز قطع نخواهد شد.
موضوع ساده و پنهان ، آن است که قطع اینترنت از نظر فنی دیگر غیرممکن است، چرا که مثلا مسیرهای جایگزین و موازی زیادی پیشبینی و فراهم شده که در صورت قطع یک مسیر، بلافاصله مسیر دیگری فعال شده و این موضوع مانع قطع کامل یا افت محسوس اینترنت در ایران میشود.
اما واقعیت آن است که اینترنت در ایران تنها به علت مسائل فنی دچار قطعی و اختلال نشده و مسائل غیر فنی نیز در آن دخیل بوده و هست. از این رو باید گفت شبکه ملی اطلاعات لزوما منجر به قطعی یا با هدف قطع کردن اینترنت طراحی نشده و ارتباط مستقیمی با این مقوله ندارد.
هدف شبکه ملی اینترنت
تا قبل از این که وزیر ارتباطات و فن آوری اطلاعات هدف اصلی از راه اندازی شبکه ملی اینترنت را بیان کند، شاید خیلی ها گمان می کردند قرار است پروتکلی مخصوص خود کشور به وجود آید که سامانه اینترنتی ایران را از دیگر کشورها جدا می کند اما از صحبت های وزیر ارتباطات اینطور بر می آید که دسترسی با سرعت بالا به اینترنت مفهوم چنین شبکه ای است که علاوه بر برقراری ارتباط در داخل کشور امکان استفاده از شبکه جهانی اینترنت را هم داراست.
اطلاعات خوبی بود
اینکه ما هم میتونیم اینترنت ملی داشته باشیم یعنی میتونیم در چند سال اینده منتظرش باشیم یا خیلی نیاز به زیر ساختار داره و یکم دور دست به نظر میرسه